'U.23 Hàn Quốc thua Indonesia là thảm họa, không thể chấp nhận được'
Dự án nút giao An Phú có tổng vốn đầu tư 3.400 tỉ đồng, được khởi công vào tháng 12.2022. Đây là công trình trọng điểm khu vực cửa ngõ phía đông thành phố, giúp tăng cường kết nối giữa cao tốc TP.HCM - Long Thành - Dầu Giây với đường Mai Chí Thọ và các tuyến trục chính của TP.HCM.Báo cáo Chủ tịch UBND TP Nguyễn Văn Được, ông Lương Minh Phúc, Giám đốc Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng các công trình giao thông TP.HCM (Ban Giao thông) cho biết, dự án có 12 gói thầu đang thi công, sau hơn hai năm thi công đã đạt tổng tiến độ 65%. Trong đó, có 2 hạng mục là xây dựng cầu Bà Dạt và cầu Giồng Ông Tố đã đạt 90% khối lượng thi công, hiện đang hoàn thành công tác thảm bê tông nhựa đường. Cùng với đó, nhánh hầm chui HC1 thuộc khu vực đường dẫn cao tốc TP.HCM - Long Thành - Dầu Giây về Mai Chí Thọ đã hoàn thành khoảng 80% khối lượng, các hạng mục còn lại như trạm bơm, những đốt hầm kín… đang được gấp rút thi công để kịp thông xe trước ngày 30.4. Khi đó, các phương tiện có thể đi hầm chui về đường hầm sông Sài Gòn một cách thuận lợi. Các đơn vị đang cố gắng đẩy nhanh tiến độ hoàn thành các hạng mục còn lại trong năm 2025. Đối với 6 gói thầu chưa khởi công gồm: xây dựng phần mặt bằng nút giao, các cầu bộ hành, hạng mục cây xanh, hạng mục chiếu sáng giao thông, hệ thống camera, biển quảng cáo, xây dựng tháp trung tâm, chủ đầu tư dự kiến khởi công đồng loạt vào quý 3. "Khi toàn bộ nút giao An Phú được hoàn thành đưa vào phục vụ bà con sẽ đồng bộ với nút giao Mỹ Thủy, giảm tải rất lớn cho giao thông khu vực vào cảng Cát Lái. Cùng với kế hoạch khởi công đường liên cảng, mở rộng đường nối cao tốc TP.HCM - Long Thành - Dầu Giây, cửa ngõ phía Đông TP sẽ được mở rộng thông thoáng trong tương lai" - ông Lương Minh Phúc nói.Cũng theo ông Lương Minh Phúc, riêng phạm vi mở rộng đường Lương Định Của, đoạn từ Mai Chí Thọ đến đường Nguyễn Hoàng (phía phải tuyến) hiện chưa thể triển khai do chưa hoàn tất công tác giải phóng mặt bằng phần 22.012 m2 thuộc Khu đô thị phát triển An Phú. Theo kế hoạch, nếu công tác giải phóng mặt bằng hoàn thành thì sẽ tổ chức di dời đường ống cấp nước D400, thi công hạng mục nhánh cầu N1.2 và phần đường mở rộng trong thời gian 12 tháng kể từ khi nhận đủ mặt bằng. Hiện tại, Ban giao thông đang lập kế hoạch tổ chức giao thông tạm khu vực này để khai thác cùng với các hạng mục khác đã hoàn thành của nút giao vào cuối năm 2025. Để sớm hoàn thành nhánh cầu N1.2 đồng bộ với toàn dự án, Ban Giao thông kiến nghị Sở Tài nguyên và Môi trường chủ trì, phối hợp với Sở Tư pháp, Sở Xây dựng, Sở Kế hoạch và Đầu tư, UBND TP.Thủ Đức, Công ty cổ phần Địa ốc Thủ Thiêm, thực hiện theo chỉ đạo trước đó của Phó Chủ tịch UBND TP Bùi Xuân Cường: "nghiên cứu, thống nhất giải pháp xử lý các nội dung liên quan theo đúng quy định" báo cáo UBND TP trước 15.3 để làm cơ sở triển khai công việc tiếp theo thực hiện công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng phần 22.012 m2 thuộc Khu đô thị phát triển An Phú".Sau khi nghe báo cáo của chủ đầu tư, Chủ tịch UBND TP Nguyễn Văn Được đánh giá cao nỗ lực của các nhà thầu, đơn vị tư vấn, chủ đầu tư cùng các đơn vị liên quan. Chủ tịch thành phố biểu dương và đề nghị các đơn vị tiếp tục đẩy nhanh nhịp độ thi công các hạng mục, các nhánh cầu, đường, hầm đang triển khai. Đối với những kiến nghị của chủ đầu tư, các Sở, ban, ngành cùng UBND TP.Thủ Đức cần nhanh chóng tìm phương án tháo gỡ để hoàn thiện nút giao An Phú trong thời gian sớm nhất, tạo điều kiện đi lại tốt nhất cho người dân. "Đây là công trình có ý nghĩa quan trọng, không chỉ xây dựng mỹ quan đô thị cho khu Đông thành phố mà còn giữ vai trò kết nối với các dự án metro, đường sắt quốc gia. Do đó, công tác chuẩn bị kết nối cũng phải sẵn sàng để triển khai nhanh nhất có thể. Tất cả phải theo đúng tinh thần chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, vượt nắng thắng mưa, làm 3 ca 4 kíp xuyên lễ, xuyên tết, xuyên ngày nghỉ, đảm bảo tiến độ công trình đẩy nhanh nhất có thể" - Chủ tịch UBND TP Nguyễn Văn Được chỉ đạo.Quán ăn sáng khu Chợ Lớn với giá chỉ 15.000 - 20.000 đồng: Khách đến đông nghẹt
Ở ngoại ô Altadena của Los Angeles, cư dân lâu năm Alita Johnson đã quay trở lại ngôi nhà mình, đã bị thiêu rụi trong cơn cháy rừng.Bà Johnson nói: “Lãnh đạo cứu hỏa Pasadena cần phải bị sa thải…Tôi sẽ quay lại câu hỏi tại sao lại không có đủ nhân viên tại chỗ".Và trong khi thế giới tập trung chú ý vào những khu dân cư nổi tiếng bị tàn phá gần Malibu, cộng đồng đa dạng về kinh tế và chủng tộc ở các khu lân cận cũng phải chịu thiệt hại nặng nề.Bà Johnson cho rằng khu phố của bà, nơi nhiều thế hệ gia đình da màu và Latinh sinh sống, đã bị chính quyền bỏ mặc.“Tôi ước gì họ thành thật và nói với chúng tôi rằng chúng tôi sẽ phải tự lo. Có lẽ tôi đã có thể cứu được ngôi nhà của mình. Có lẽ hàng xóm của tôi, chúng tôi đã có thể hợp tác với nhau. Lẽ ra chúng tôi đã có thể cứu được tất cả ngôi nhà của mình. Tôi biết chuyện đó cũng không chắc, cũng không có cơ sở thực tế. Nhưng lẽ ra chúng tôi đã có thể thử xem sao", bà Johnson chia sẻ.Nhiều cư dân Altadena nói với Reuters rằng họ không hề thấy lính cứu hỏa nào khi họ chạy trốn khỏi khu vực đang cháy.Những người mất nhà ở đây lo lắng rằng khoảng cách thu nhập rất lớn giữa "khu nhà giàu" Malibu với Altadena sẽ quyết định khu vực nào được ưu tiên khi đến lúc bắt đầu công việc xây dựng lại.Họ cũng lo ngại khoản chi trả bảo hiểm sẽ không đủ để xây dựng lại những ngôi nhà mà họ đã mua được với giá rẻ từ nhiều thập niên trước...Có nghĩa là những ngôi nhà này có thể bị mất giá nếu được khôi phục.Giống như nhiều người, ông Jess Willard III đã sống ở đây phần lớn cuộc đời. Ông đang trở lại đống đổ nát của ngôi nhà của mình để cố gắng vớt vát một số tài sản.“Mẹ tôi đã mua căn nhà này. Tôi chuyển đến đây khi tôi đang học lớp 8 - khi tôi 13, 12 hay 13 tuổi gì đó. Và các con tôi, gần đây chúng đều sống ở đây", ông Jess kể lại.Với con số thương vong vẫn tiếp tục tăng, các trận cháy rừng quét qua Los Angeles đã thiêu rụi gần 10.000 công trình kiến trúc.Bà Johnson cho biết: “Không có gì giúp mọi người chuẩn bị để đương đầu mức độ tàn phá này. Không có hướng dẫn. Không có hướng dẫn nào cả".Sở cứu hỏa Quận Los Angeles đã không trả lời yêu cầu bình luận về khiếu nại của cư dân Altadena.
Người đưa đò ‘ươm mầm hạnh phúc’
Công điện của Thủ tướng gửi Chủ tịch UBND các tỉnh, thành phố: Hà Giang, Cao Bằng, Bắc Kạn, Tuyên Quang, Lào Cai, Lai Châu, Điện Biên, Yên Bái, Sơn La, Hòa Bình, Lạng Sơn, Thái Nguyên, Phú Thọ, Bắc Giang, Vĩnh Phúc, Hà Nội, Bắc Ninh, Hưng Yên, Hải Dương, Quảng Ninh, Hải Phòng, Hà Nam, Thái Bình, Nam Định, Ninh Bình, Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị, Huế; các bộ: NN-PTNT, Y tế, TN-MT, LĐ-TB-XH, TT-TT.Thủ tướng yêu cầu Chủ tịch UBND các tỉnh, thành phố nêu trên chủ động theo dõi sát tình hình và dự báo thời tiết; tuyên truyền, vận động, phổ biến cho người dân các phương pháp, kỹ năng phòng, chống rét an toàn, hiệu quả... (không dùng bếp than để sưởi ấm trong phòng kín tránh xảy ra sự cố đáng tiếc, gây thiệt hại về người); phòng, chống cháy nổ khi sưởi ấm. Kịp thời cung cấp thuốc men, khám chữa bệnh kịp thời, tuyệt đối không để xảy ra tình trạng người dân ốm vì rét mà không tiếp cận được dịch vụ y tế và chữa trị trong dịp tết.Triển khai đồng bộ các biện pháp phòng, chống đói, rét, dịch bệnh đối với cây trồng, vật nuôi, thủy sản. Trong điều kiện thời tiết rét đậm, rét hại, có sương muối, chỉ đạo, hướng dẫn nông dân có biện pháp chống rét cho các diện tích mạ xuân, không gieo trồng trong những ngày giá rét, nhiệt độ xuống thấp; không chăn thả, không cho trâu, bò cày bừa khi xảy ra rét đậm, rét hại.Đặc biệt, chịu trách nhiệm trước Thủ tướng Chính phủ nếu để xảy ra tình trạng thiệt hại về người và cây trồng, vật nuôi bị chết nhiều do chủ quan, lơ là, không thực hiện đầy đủ, kịp thời các biện pháp phòng, chống đói, rét (nhất là rét đậm, rét hại), dịch bệnh cho người dân và cây trồng, vật nuôi trên địa bàn.Thủ tướng yêu cầu Bộ NN-PTNT tập trung chỉ đạo theo dõi sát diễn biến thời tiết, hướng dẫn các địa phương triển khai thực hiện công tác phòng, chống rét, dịch bệnh cho gia súc, gia cầm, thủy sản và cây trồng; chỉ đạo các địa phương xây dựng và triển khai kế hoạch sản xuất vụ đông - xuân, cơ cấu cây trồng phù hợp với điều kiện thời tiết.Bộ TN-MT chỉ đạo theo dõi chặt chẽ, dự báo, cảnh báo, cung cấp thông tin kịp thời về tình hình thời tiết, rét đậm, rét hại để cơ quan chức năng và cơ quan truyền thông truyền tải đến người dân biết và chủ động tích cực, triển khai các biện pháp ứng phó hiệu quả với rét đậm, rét hại, băng giá.Bộ Y tế phối hợp với các cơ quan thông tin truyền thông phổ biến kiến thức, hướng dẫn, khuyến cáo người dân thực hiện các biện pháp phòng, chống rét hiệu quả, bảo đảm an toàn sức khỏe, tránh nguy cơ nhiễm độc khí khi đốt than, củi để sưởi ấm trong phòng kín; chỉ đạo lực lượng y tế tuyến cơ sở bảo đảm cơ số thuốc chữa bệnh cần thiết, tổ chức khám chữa bệnh cho người dân, nhất là trong dịp tết.Theo Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia, từ nay đến ngày 29.1, Bắc bộ và Bắc Trung bộ trời rét đậm, vùng núi Bắc bộ rét hại, vùng núi cao có khả năng xảy ra băng giá, sương muối. Trung Trung bộ trời rét, có nơi rét đậm. Nhiệt độ thấp nhất trong đợt không khí lạnh này ở Bắc bộ và Bắc Trung bộ phổ biến từ 8 - 11 độ C, vùng núi 4 - 6 độ C, vùng núi cao có nơi dưới 2 độ C; ở khu vực từ Quảng Bình đến Huế phổ biến 12 - 15 độ C; ở khu vực từ Đà Nẵng đến Quảng Ngãi phổ biến 16 - 18 độ C.
Trong khoảng thời gian đó, những trẻ khác ùa chạy đi trốn, nấp đâu đó càng kín càng tốt. Khi đọc đến con số 100 thì trẻ mở mắt ra và bắt đầu đi tìm bạn, ai bị phát hiện đầu tiên là bị thua. Đếm đủ con số như thế, lâu lắm, có trẻ láu cá đọc tắt cho nhanh để khi mình mở mắt ra thì các bạn vẫn chưa kịp trốn. Câu đó như sau: "Một đôi, hai đắn, ba thìn, chín chăn, chẵn chục". Thời nhỏ, tôi đã chơi trốn - tìm và nay con tôi cùng trẻ con hàng xóm cũng thế. Năm tháng đi qua, mãi hơn 60 năm sau, nhờ đọc Phan Khôi di cảo - bản thảo chưa đầy đủ (NXB Trí Thức - 2021) do các con của cha đẻ Tình già biên soạn, tôi mới biết chi tiết này: "Trẻ con ta có trò chơi đánh chắt. Dùng những que tre mà đánh, là đánh chắt que; dùng những hòn sỏi mà đánh, là đánh chắt chuyền. Đây không nói cách đánh như thế nào, chỉ nói khi đánh xong một bàn, đếm những que tre hay hòn sỏi đã chiếm được để định ăn thua, thì trẻ con ở Trung và ở Bắc đếm có khác nhau nhưng lại giống nhau ở một chỗ rất lạ. Trẻ con ở miền Trung đếm: "Một đôi, hai đắn, ba thìn, chín chăn, chẵn chục". Trẻ con ở miền Bắc đếm: "Một chắt, hai choi, ba chòi, chín chủ, chẵn chục" (tr.216-217).Trò chơi này, sở dĩ gọi chắt/đánh chắt bởi bản thân chắt/hòn chắt có nghĩa là "hòn nhỏ nhỏ như viên đạn" (Đại Nam quấc âm tự vị, 1895), "Một trò chơi của trẻ con, một tay vừa nhặt vừa tung vừa hứng" (Việt Nam tự điển, 1931); hiện nay tên gọi phổ biến là "chuyền thẻ", có nơi còn gọi "đánh nẻ".Rõ ràng, cách đọc tắt trong trò chơi trốn - tìm đã có từ xưa lắm, ít ra đã có trước năm 1958 là năm ông Phan Khôi viết bài này. Ở đây, khi xét về chữ nghĩa ta thấy gì? Muốn thấy gì, trước hết cần phải tìm hiểu nghĩa của các từ đó."Một đôi" thì dễ hiểu rồi, không cần dài dòng gì thêm. "Hai đắn" thì "đắn" là gì? Tự bản thân từ này không có nghĩa, phải đi chung với từ khác, chẳng hạn Truyện Kiều có câu: "Đắn đo cân sắc cân tài/Ép cung cầm nguyệt, thử bài quạt thơ". Kể ra cái lối "mua người" ngày xưa cũng lạ, chẳng những cô ấy có nhan sắc mà còn phải biết "cầm kỳ thi họa đủ mùi ca ngâm" thì càng cao giá.Còn "ba thìn" thì sao? "Thìn" là từ Việt cổ có nghĩa là "sửa sang, răn, giữ", theo Đại Nam quấc âm tự vị (1895), chẳng hạn Thiên Nam ngữ lục có câu: "Thìn lòng tích đức tu nhân/Bụt trời đã biết, quỷ thần đã hay". Về tâm lý con người, không phải bây giờ mà hàng trăm năm trước, cụ Nguyễn Trãi đã nhìn ra:Dắng dỏi bên tai tiếng quản huyền,Lòng xuân nhẫn động ắt khôn thìn.Xuân xanh chưa dễ hai phen lại,Thấy cảnh càng thêm tiếc thiếu niên."Nhẫn" nghĩa là đến, cho đến. Chí lý thật, có lúc nghe tiếng sáo, tiếng đàn (quản huyền) trong không gian, cảnh vật mà mình yêu thích ắt khó giữ lòng mà xao động, xao xuyến, rồi cảm thấy tiếc xuân xanh đã qua. Đã qua thời tuổi trẻ. Chỉ còn là cảm xúc bùi ngùi. Sực nghĩ, "Tiếng đưa hiu hắt bên lòng/Buồn ơi! Xa vắng, mênh mông là buồn" của Thế Lữ cũng là lúc nghe Tiếng sáo Thiên Thai nên khiến "Lòng xuân nhẫn động ắt khôn thìn" là vậy.Rồi, "chín chăn" nghĩa là gì?Ta thử đặt giả thuyết từ "một đôi" là 2, "hai đắn" là 4, ắt "ba thìn" là 6, vậy "chín chăn" cũng nằm trong cách tính này? Không, "chín chăn" trong ngữ cảnh này chính là chẵn/chín chẵn, do cách phát âm nhanh nên đã lướt bỏ dấu ngã trở thành "chăn". Chẵn là trọn, đủ, không lẻ, không thừa, không thiếu, đủ cặp, không so le, còn có cách nói chẵn chòi, chẵn bon. "Chín chăn" xác định, quả quyết chính xác là 9. Suy luận này hợp lý bởi kết thúc câu này là "chẵn chục" tức là 10. Theo nhà ngôn ngữ học Lê Ngọc Trụ, "chục" là tiếng Việt chuyển gốc Hán-Việt: "Chục: số vật mười món, hoặc có hơn (tùy vùng) < thốc (sum họp, một bụi - giọng Quảng Đông: chục)". Ca dao có câu: Bảy với ba, anh kêu rằng một chụcTam tứ lục, anh tính cửu chươngBảy cộng ba đúng là 10, là chục. Cách gọi "chẵn chục" đến nay vẫn còn phổ biến, còn gọi chục trơn, chục chẵn. Dù biết chắc là vậy nhưng chắc gì chục là 10?Ta có thể kiểm chứng trong đời thường lẫn tác phẩm văn học, chẳng hạn, khi viết Bảy ngày trong Đồng Tháp Mười, nhà văn Nguyễn Hiến Lê có kể khi đến "Tân An, một châu thành nằm ở ven Đồng Tháp", lúc đi chỗ ăn sáng: "Anh Bình nhất định lựa tiệm ở gần chợ vì anh vốn ưa cảnh náo nhiệt, thích nhìn người ta đi lại, mua bán. Anh mua một trái dưa hấu và một chục quít, ngạc nhiên lắm khi thấy cô hàng đếm cho anh mười hai trái. Anh cầm hai trái trả lại: "- Cô đưa thừa cho tôi. Tôi mua có một chục thôi mà". Cô hàng nghe giọng là lạ của anh, mỉm cười, đẩy hai trái quít về phía anh: "- Thầy mua một chục thì tôi đếm một chục đó". Anh Bình chẳng hiểu gì cả, tôi phải giảng: "- Ở miền này trái cây như quít, mận thì một chục là mười hai trái. Có tỉnh một chục mười bốn hay mười sáu kia". "- Lạ nhỉ! Một chục mười sáu trái. Thế thì có ông thánh hiểu".Chi tiết này đã phản ánh tính cách rộng rãi, hào phóng của người miền Nam. Anh Bình ngạc nhiên là phải bởi anh từ ngoài Bắc vào, không sinh sống nơi này.Với các phân tích, dẫn chứng vừa nêu, tóm lại, ta vẫn không hiểu rõ nghĩa các từ liên quan đến số đếm trong trò chơi của con trẻ ngày xưa. Không những thế, ta còn còn ngắc ngứ với bài đồng dao này: "Mồng một lưỡi trai/Mồng hai lá lúa/Mồng ba câu liêm/Mồng bốn lưỡi liềm/Mồng năm liềm giật/Mồng sáu thật trăng/Mười rằm trăng náu/Mười sáu trăng treo/Mười bảy sảy giường chiếu/Mười tám rám trấu/Mười chín đụn dịn/Hăm mươi giấc tốt/Hăm mốt nửa đêm…". Với câu "Mười chín đụn địn", có bản ghi "đụn dịn". Bài đồng dao này mô tả hình thù mặt trăng qua các ngày, đại khái, đêm 17 trăng lên vào lúc người ta "sảy giường chiếu" là chuẩn bị ngủ, đêm 18 trăng mọc là lúc lửa ủ trong bếp đã "rám trấu"... Thế, đêm 19 "đụn địn/đụn dịn" thì hiểu thế nào đây?Chịu. Từ "chịu" này, ta lặp lại một lần nữa khi nghe đến từ "đí địn". Trong tập sách Người Việt nói tiếng Việt (NXB TH TP.HCM - 2023), nhà nghiên cứu Nguyễn Quang Thọ cho biết văn cảnh xuất hiện của từ này: "Chuyện rằng có một chị vợ cực đoảng. Một hôm anh chồng bắt được một con ba ba, giao cho vợ làm bếp rồi đi làm đồng, bụng chắc mẩm chiều về có mồi ngon sẽ rủ bạn lai rai vài xị đế. Chị vợ thả con ba ba vào nồi, bỏ thêm vào đó vài ngọn rau mùng tơi rồi bắc lên nấu trên bếp củi. Trong khi chị lúi húi vo gạo thì con ba ba thấy nước nóng lên, nó bèn bò ra khỏi nồi rồi đi mất. Chị vợ đoảng vo gạo xong, mở vung nồi canh xem thử. Chị ta lấy đũa khoắng, nhận ra rau mùng tơi vẫn chưa kịp chín, nhưng ba ba đâu thì chẳng thấy. Chị ta cứ bần thần ngẫm nghĩ hồi lâu, rồi đi đến kết luận: "Mùng tơi chưa chín, đí địn đã tan".Dám nói rằng, những từ vừa nêu ra chẳng ai có thể giải thích nổi nghĩa của nó. Riêng cách nói về số đếm trong trò chơi đánh chắt, ta còn thắc mắc vì sao ở miền Trung, từ "3/ba thìn" lại nhảy qua "9/chín chăn", cũng như ở miền Bắc từ "3/ba chòi" lại vọt đến "9/chín chủ"? Cách nói này hoàn toàn không ngẫu nhiên mà đã vận dụng, phổ biến trong tục ngữ, ca dao, thí dụ: "Thằng Bờm có cái quạt mo/Phú ông xin đổi ba bò, chín trâu", "Ba bể chín châu", "Ba bị chín quai mười hai con mắt"… Ông Phan Khôi thừa nhận: "Tôi nghĩ mãi mà không hiểu". Rồi ông nêu ý kiến: "Hoặc giả câu trẻ con nói đó có cái lý gì sâu kín về số học hay toán học mà mình không biết. Còn như bảo thứ đó trẻ con bạ đâu nói đấy, hơi đâu mà tìm hiểu cho mệt trí, thì tôi không dám" (SĐD, tr.217).Bạn cũng nghĩ thế chăng?Vâng, tôi cũng nghĩ thế. Và xét ra trong ngày xuân ngày tết, chúng ta cùng bàn về vài từ "bí hiểm" đâu phải không có ích khi cùng tìm về tiếng Việt.
Bí thư thứ nhất T.Ư Đoàn tham gia Chiến dịch tình nguyện hè tại Tuyên Quang
Yamaha Grande tiết kiệm nhiên liệu hơn (1,69 lít/100 km) so với Yamaha Fazzio (1,85 lít/100 km)
